Rola snu w naszym życiu.
Na pytanie, jak długo powinno się spać, nie można jednoznacznie odpowiedzieć, nie ma tu takich ścisłych reguł, wyznaczników i wzorów. Zapotrzebowanie na sen jest bardzo zindywidualizowane, nie wiadomo, od czego to zależy i dlaczego tak jest. Są też osoby, których zapotrzebowanie na sen zmienia się zależnie od sytuacji życiowej i staje się większe w okresie stresu, wzmożonej aktywności umysłowej itd. Ogólnie biorąc, należy spać tyle godzin, aby czuć się wypoczętym inie być sennym wciągu dnia.
Sen kobiet różni się nieco od snu
mężczyzn. Wydaje się, że zapotrzebowanie na sen u kobiet jest większe, sypiają one – pomijając szczególne okoliczności – dłużej niż mężczyźni. Kobiety w wieku średnim są skłonne do wcześniejszego zasypiania, natomiast w wieku starszym zasypiają później niż mężczyźni. Częstość zaburzeń snu jest u kobiet dwukrotnie większa. Wyżej już wzmiankowano, iż zapotrzebowanie na sen jest w wieku dziecięcym znacznie większe. Tu wypada nadmienić, iż różne zaburzenia snu, w tym bezsenność, występują u dzieci często i zawsze wymagają troskliwej oceny. Przeważnie są związane z nieprawidłową higieną snu, przygodnymi chorobami i co warte jest podkreślenia – sytuacją rodzinną oraz zachowaniem i emocjami matki. Sen jest jednym, obok powietrza i pożywienia, zasadniczym czynnikiem niezbędnym do prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka. Niemowlęta i małe dzieci śpią około14 godzin na dobę, dorosły człowiek śpi… tyle ile może, a bardzo często nie tyle ile powinien. To, ile godzin snu potrzebujemy jako dorośli jest sprawą indywidualną, jednak ogólnie liczba godzin snu waha się od 8 do 6 na dobę. Lekarze przyjmują, iż raczej powinno to być 8 godzin na dobę, ale podkreślają, że rytm dnia i nocy dla każdego jest inny i czasami krótszy sen, ale w odpowiednim dla nas czasie jest lepszy.
Dlaczego sen jest tak ważny dla człowieka? Podczas snu wydziela się niezbędny dla organizmu hormon wzrostu. Jest on odpowiedzialny nie tylko za wzrost, ale przede wszystkim za regenerację komórek oraz wymianę zużytych komórek na nowe. Naukowcy obliczyli, że podczas snu lub wypoczynku przypuszczalnie co sekundę dochodzi do wymiany nawet 20 mln komórek, czyli podczas jednej dobrze przespanej nocy odnawia się prawie 1,5 kg ciała. W czasie snu zwalnia metabolizm, nie wydzielają się hormony stresu: kortyzol i katecholaminy. W tym czasie odbudowuje się energia, którą zużyliśmy wciągu dnia, głównie przez pracę mózgu. Po 20 minutach od zaśnięcia wszystkie komórki w naszym organizmie zaczynają działać w jednym rytmie, nie muszą reagować na żadne sygnały, więc zajmują się wyłącznie sobą – czyli własną odnową energii. Prawidłowa regeneracja komórek podczas snu to dłuższa młodość, zwiększona odporność organizmu na choroby, lepsze procesy neurobiologiczne, szybsza i wydajniejsza praca mózgu czyli przyjmowanie wiedzy, zapamiętywanie, podejmowanie decyzji no i oczywiście stabilne, dobre samopoczucie. To wszystko są korzyści płynące ze zdrowo przespanych 8 godzin wciągu nocy.
Aby sen był zdrowy i przyniósł oczekiwany odpoczynek i regenerację powinien się odbywać w sprzyjających okolicznościach. Podstawą jest ciemność, ponieważ to ona wyzwala produkcję melatoniny, hormonu odpowiedzialnego za zasypianie i dobry sen. Psychologowie wskazują również na hałasy, muzykę czy nawet nieodpowiedni kolor ścian sypialni, jako czynniki rozpraszające i zaburzające sen. Dbałość o higienę snu jest ważna. 
Przed udaniem się na spoczynek powinniśmy dobrze wywietrzyć sypialnię, usunąć z niej np. telewizor, zamontować żaluzje bądź zakupić grube zasłony, ponieważ czasami intensywne światło uliczne potrafi skutecznie rozproszyć nocny mrok, naturalnie sprzyjający zasypianiu. Medycznie potwierdzono, iż niedobór snu ma wpływ na produkcję poszczególnych hormonów w organizmie: zmniejsza się ilość wydzielanej przez organizm melatoniny, natomiast zwiększa się poziom kortyzolu w godzinach popołudniowych i wieczornych, co może skutkować nadciśnieniem i osłabieniem pamięci. Przewlekły niedobór snu może wpływać na problemy z utrzymaniem stałego poziomu cukru we krwi, co sprawia, że stajemy się podatni na otyłość. Brak snu znacznie wpływa na funkcjonowanie całego mózgu – szczególnie zaś na osłabienie części mózgu odpowiedzialnych za utrzymanie koncentracji, planowanie oraz kształtowanie opinii i ocenę sytuacji.
Co jednak zrobić gdy spać nie możemy nawet kiedy mamy czas i bardzo byśmy chcieli? Według najnowszych sondaży bezsenność dotyka co czwartą osobę. Nie śpimy z powodu pracy, trosk domowych czy innych zewnętrznych czynników stresogennych. Bezsenność może też być jednym z objawów choroby, więc nie lekceważmy zaburzeń snu. Kiedy pojawią się trudności w zasypianiu, wczesne wybudzanie się, krótki i płytki sen lub sen przerywany bardzo uważnie przyglądnijmy się sobie i udajmy się do specjalisty.
Michał Stefanowicz – psycholog, psychoterapeuta